Faciliteren als Tweede Beroep

Naar aanleiding van de legging, kreeg ik wat vragen.

Hoe doe je dat?
Ik pak de kaarten en ga ze schudden terwijl ik de vraag of situatie beschouw. Tegenwoordig wacht ik tot dat er “toestemming” komt om de kaarten te leggen. Dat kan, omdat ik “aan de beurt” kom, omdat iemand vraagt: “waar ben je mee bezig?”, omdat mijn naam genoemd wordt, of omdat er één kaart uitvalt, van alles. Het kwam zelfs een keer voor dat iemand zei: “we hebben nieuwe kaarten nodig”. Dan stop ik met schudden, soms coupeer ik, en leg, afhankelijk van de situatie, één, twee of meer kaarten, soms in een patroon, zoals het uitkomt, met het beeld omlaag. Eén voor een draai ik ze om. En dan gaan we in gesprek.

Synchroniciteit is, als methode, vergelijkbaar met andere methoden, een klein pad. In mijn boek beschrijf ik het als een lemniscaat tussen geel en rood, mythisch en zintuiglijk, aarde en vuur. Het is een inventieve methode, “inducerend” vanuit de concrete werkelijkheid – het heeft zeker nut kaarten op de grond te leggen – naar de beeldende, creatieve, intuïtie en “uitvindend” van het beeld naar de concrete praktijk. De methode is acausaal, dat wil zeggen dat het geen letterlijk oorzaak – gevolg relaties zijn, maar figuurlijke, bij wijze van spreken. De antwoorden laten zich niet beredeneren (blauw) en ook niet bevoelen (groen). Hoewel veel mensen het als “gut-feeling” ervaren.

Wat bedoel je met het werkt?
De meeste mensen menen dat je moet geloven in je doel, visie, strategie missie, of in toeval, geluk, of wat de baas of de dominee zegt. Iedereen beeldt zich dingen in en heeft een beeld hoe dat waar te maken. Wanneer dat werkt, menen we, en ook niet ten onrechte, dat het veroorzaakt wordt door ons (toekomst)beeld. We nemen aan dat deze wereld causaal is, oorzaak ==> gevolg. Ik stel me voor ==> ik maak iets. Zo worden we ook opgevoed, omdat dat wel praktisch is. Het geloof maakt het mogelijk dat je niet alles steeds hoeft te overdenken. Maar het is en blijft een soort methode, een methode om om te gaan met twijfel, onzekerheid, onduidelijkheid. En de methode doet het niet. Want het is niet hoe “het Universum” werkt – wat dat betreft was het uitermate interessant dat die kaart onderop lag. De werkelijkheid trekt zich niets aan van onze ideeën, meningen, geloven en zelfs wetenschappelijke bewijzen van “hoe het werkt”. Daarom gebruiken we ook het woord werkelijkheid: werkelijkheid is immers wat werkt.

Zo werken ook bijna alle project managers: ze geloven in hun project en maken het tot een succes. Vervolgens menen we dat ze hun succes bereiken “omdat” ze er in geloven. Dat is ook wat ik ze ook vaak hoor vertellen. Ik kan dat niet ontkennen, we geloven immers en we hebben succes; alleen weet ik dat het in wezen onbeslisbaar is. Je gelooft altijd ergens in en bereikt altijd een resultaat en dat die twee samenhangen kan toeval zijn, een reden hebben, noodzakelijk zijn of een samenloop van omstandigheden. Omdat we niet alles weten, weet je ook niet wat wel en niet het geval is. Omdat we eigen succes toeschrijven aan eigen handelingen (en het succes van een ander aan externe oorzaken), neigen we ertoe, ons beeld als oorzaak van ons succes te nemen. Lukt het een keer niet, dan moeten we gewoon harder werken, meer doorzetten, minder twijfelen… . Vandaar, denk ik dan, dat De Kracht bovenin ligt.

Zo kan je natuurlijk zeggen dat “ABN-AMRO”, ik noem maar een bank, een goede visie heeft en daardoor de grootste bank is geworden. Of dat het komt omdat ze “de juiste mensen” weten aan te trekken. Maar ik denk dat er altijd uiteindelijk maar vier of vijf grote banken overblijven (adviesbureaus, oliemaatschappijen, landen, ….), met een groot aantal kleintjes – de 80/20-regel -, ONGEACHT welke visie, mensen, ideeën of systemen. In de natuur heeft alles de neiging te groeien, tot het niet verder kan. Dat het handig is om het op je persoonlijke conto te schrijven, zal ik niet ontkennen. Het is vooral handig, omdat je dan ook een groot deel van “de winst” voor jezelf kan claimen. Over het algemeen, wordt degene die het brutaalst omgaat met het geluk de grote winnaar. Het is niet dat ik het deze niet gun, maar je moet niet net doen alsof het niet door geluk, toeval, samenloop van omstandigheden, een vergissing in jouw voordeel, gekomen is.

Door met dobbelstenen te gooien, met darts op een horoscoop, met beeldkaarten of met de Tarot te werken, doe ik precies hetzelfde: ik laat geluk, toeval, samenloop van omstandigheden, een vergissing in mijn voordeel het werk doen. Het enige wat daaraan vervelend is, is dat niemand gelooft dat het door mij komt, dat ik het maak. Het is immers maar toeval. Maar goed, dat is ook mijn uitgangspunt.

Wat doet het?
Het doet wat het doet. Mij doet het altijd veel, omdat ik intuïtief herhaald zie, wat ik al gezien heb (noem het een déjà vu). Ik was dan ook oprecht verbaasd over wat er “lag”. Wat het met mij doet, is dat ik er vertrouwen uit put, de thema’s voor de bijeenkomst kan benoemen en het me verzekert van concreet resultaat.

Verder is het ook het letterlijk “oproepen van beelden uit het onderbewuste”: in de kaart die ik hanteer: van groen naar geel. Vervolgens leg ik het terug, faciliteer ik de beweging van beeld, betekenis naar de groep, het onderbewuste. Ik deel mee, letterlijk, deel de kaarten, en figuurlijk, de figuren op de kaarten delen mijn betekenis mee, en deelnemers nemen deel. Ik doe dus wat ik zeg, ik faciliteer. In het gesprek met elkaar, sluiten we de driehoek: evalueren, toewijzen van waarden aan concrete zaken, in de dit geval de plaatjes.

Hoe werkt het voor de deelnemers van de sessie van gisteren?
Voor de deelnemers is het heel verschillend. De een zal het negeren, de ander ergert zich eraan, sommigen zijn gefascineerd, anderen denken, “hé, wat praktisch”, sommigen menen, “wat een lef”, soms herkennen ze zich zelf of een ander methode; en wanneer je vaker met me gewerkt hebt: “typisch Jan”. “Never a dull moment met Jan“, zegt een goede kennis van me. Wat ik ter plekke doe, is dat allemaal toestaan. En dat – denk ik dan – maakt dat deelnemers zich gehoord voelen, vertrouwd raken. Ik deel mee, letterlijk, en deelnemers nemen deel. Ze zien iemand iets “verkeerd” doen (ik neem “omkeren” van kaarten ook letterlijk) en ervaren dat dat kan. Dat maakt vrij, geeft keuze, mogelijkheden. Daardoor beïnvloed ik de stemming. Uiteindelijk is het afwachten of het werkt, maar met deze mensen, is dat meestal niet zo’n probleem.

Dat maakt het voor mij zo belangrijk dat je kunt vertrouwen, op je zelf, op de groep, op gebeurtenissen en op wat werkt, ondanks dat het soms verwarrend, onduidelijk, ambigue of dubbelzinnig is. En dat was de boodschap die ik wilde overbrengen. Nu aan het werk.

Nawoord
Na deze twee post was ik toch op de site van de Tarot-kaarten. Ik besloot een dagkaart te trekken: “pentagrammen drie“, de beproeving met succes doorstaan”.